Summertime!

In de Bommelerwaard is de vakantie losgebarsten. Vanaf vrijdagavond hebben we een stoet vakantiegangers zien afreizen naar elders. Wij blijven gewoon hier, het is prachtig weer en er moeten een paar projecten worden afgerond. Maar ik ga hier wel even op een zomerse pauzestand, zodat ik mij geheel aan het project kan wijden zonder afleiding.
Tot half augustus! Prettige zomer, lieve lezers.

Tafelkleed

Op zoek naar wat curieuze informatie over tafelmanieren van vroeger beland ik in een boek van de hand van ene Anthonia Margaretha, met de titel Vormen en Manieren, uitgegeven in Kampen in 1922. Het zijn wat andere tafelmanieren dan uit vergelijkbare Rooms-Katholieke werkjes. Daar ben ik nog nimmer een tafelzeiltje tegengekomen, maar misschien bezit ik de juiste boeken niet.

Het tafelzeil heeft gewoonlijk het minst te lijden, zoo het overdag onder het wollen of peluche tafelkleed blijft liggen. Wie het liever wegneemt tusschen de maaltijden, moet het op een ronden stok oprollen en dan wegzetten.
Het tafellaken moet na gebruik altijd met zorg van kruimels gereinigd en goed in de plooien opgevouwen worden, bij groot formaat liefst door twee personen. Als het nog daarenboven in de pers gaat, kan het lang mee; voor eigen gebruik, stellig een week. Komen er in het midden of aan het eind van de week gasten, dan neemt men, althans voor dien dag een frisch tafellaken, dat daarna voor den eerstkomenden Zondag bewaard kan worden.

Onder het tafelkleed een molton, die je niet mag zien, daarmee bescherm je de tafel tegen vocht en hitte. En dan moet er een klein vaasje bloemen of een sierpotje met een klein varentje in het midden van de tafel staan. Verder: olie- en azijnstelletje, peper- en zoutvaatjes, een mosterdpotje, juslepels, groentelepels, slalepel en vork en vleesvork. Met al advies: doe je het altijd zo, dan is het wanneer er gasten komen routine en geen stress. Maar dat dan in de jaren twintig bewoordingen. Zit wat in. Alleen dat zijltje en die molton, wie doet dat nog?

Pianowerken

Het Mozarteum in Salzburg maakt bekend dat er twee onbekende pianowerken van WAM zijn ontdekt in hun eigen wetenschappelijke collectie. Twee augustus is er een persconferentie en krijgt de wereld de muziek te horen. Ik ben benieuwd! Jeugdwerkjes? Piano puur of hoort er orkest bij? Het schijnt dat Robert D. Levin de orkestpartij erbij componeert. Mag dat eigenlijk? Onvoltooid werk voltooien?

Aardappel

Deze prachtige rode piepertjes kreeg ik van de Ommuurde Tuin in Renkum. Oo na het koken blijven ze van binnen en buiten mooi rood. Ze heten Emma en zijn een primeurrasje. Smaken ook nog lekker. Gewoon gekookt, af laten koelen en aardappelsalade van gemaakt tijdens een van die warme dagen.
De aardappel is pas in de 18e eeuw enigszins populair geworden. Goethe houdt al een warm pleidooi:

Morgens rund, mittags gestampft,
Abens in Scheiben, dabei solls bleiben.
Es ist gesund.

De chips en frietjes zijn duidelijk nog niet uitgevonden. Dan had hij vast vijf aardappelmomenten genoemd. En telt aardappelsoep niet mee? In ieder geval hier een recept voor aardappelsalade zoals Goethe die - in schijven - at.

Aardappelsalade met veel uien en knoflook
Nodig: 1 kilo aardappelen, 2 flinke uien, 2 tenen knoflook, olie, azlijn, zout en peper.
Bereiding: Stoom de aardappelen in de schil gaar, laat ze afkoelen en schil ze. Snijd ze in niet te dunne schijven.
Schil de uien en snijd ze in dunne ringen, hak de knoflook fijn.
Maak een vinaigrette van olie, azijn, peper en zout. Doe er de knoflook bij en roer goed dooreen.
Doe aardappelschijven en uienringen in een schotel en meng er de vinaigrette door.

Beest

We komen hier nog steeds nieuwe dieren tegen in de omgeving. Ook na 18 jaar blijft de natuur ons verrassen. Eerder - helaas hadden we geen camera in de buurt - hielpen we de rups van een wilgenhoutrupsvlinder oversteken. Een koraalrode rups van een centimeter of zes, zeven. Schitterend om te zien. Deze week kruiste dit beest ons pad. Een rups? Nee, zei Mieke, die het kan weten, het is een larve van een tor of kever. Het meest waarschijnlijk de spinnende watertor.
Vervaarlijk ziet-ie eruit. Beetje eng ook wel met zijn vijf centimeter. Maar het wordt dus een prachtige kever. Terwijl die koraalrode rups in een redelijk onappetijtelijke grote mot verandert. Het kan verkeren.

Turkse paprika

Eigenlijk ben ik niet zo dol op paprikas. De rode gegrilld en geschild wel, maar verder ga ik er verschrikkelijk van boeren. Deze lichtgroene Turkse bevallen wel. Wat deden we er mee? Thaise groene curry maakten we ervan. Met sperzieboontjes, een ui in halve ringen, deze paprikas ook in halve ringen, een vlezige trostomaat in stukken, linzen, lenteui, snijbiet en platte peterselie. En tot slot drie druppels limoensap. Dat is hier usance, die gaan bijna overal door. Rijst erbij en klaar. Heb je vanzelf een meatless monday. Het recept voor de Thaise groene curry staat in mijn boek Lekker Glutenvrij. Maar voor de maandag namen we een bakje van AH, ook gluten en koemelkvrij, zeker niet onsmakelijk en stukken sneller. Doordeweeksedagkoken, dat mag best gemakkelijk en snel.

Korte poten en paprika

Bij de Turkse groentenboer in Culemborg kochten we heerlijk milde zachtgroene paprikas. Wat we er mee doen vertel ik morgen. Er begon er eentje al rood te verkleuren en toen ik gisteren de hond op schoot had, snaaide hij dit prachtige exemplaar van de schaal. Eerst knabbelde hij er het puntje af, vervolgens begon hij aan het steeltje. Het ding is inmiddels behoorlijk aangevreten, want hij knaagt wat, sjouwt er mee rond, verstopt hem, om dan opnieuw te beginnen.
Ooit afgevraagd waarom teckels van die korte pootjes hebben? Onderzoekers Heidi Parker en Elaine Ostrander van het National Institute of Health in Bethesda (USA)
stellen in Science, dat dezelfde genverandering voor teckels, bassets en andere kortpotige hondenrassen hiervoor verantwoordelijk is. 835 honden van 76 rassen werden aan een erfelijkheidsonderzoek onderworpen. 19 met korte poten, en die hadden erg veel vergelijkbaar genmateriaal, juist bij het FGF-gen dat groei bevordert. Of gebrek daaraan. Maar ook al vind je vergelijkbaar genmateriaal bij alle korte poten, dan nog worden er in veel landen op verschillende manieren laag bij de grond levende honden gefokt. Daarom geloven de onderzoeksters, dat de veranderingen in het genetische materiaal al vroeg in de hondengeschiedenis begonnen is, en later, bij het fokken van teckels, corgis of bassets, steeds verder geselecteerd is.

Neanderthaler-genen

Om de een of andere reden spreekt de vroege mens uit het Neanderthal ons aan. Het verschijnen en verdwijnen van de Neanderthalers fascineert. In de zojuist verschenen Science een verhaal over de vergelijking van het genmateriaal van zes skeletten uit afzonderlijke vindplaatsen. Wat leert die vergelijking ons?
Waarschijnlijk is de Neanderthaler uitgestorven wegens gebrek aan bevolkingsdichtheid. Vroeger dachten we dat er op het laatst tegelijkertijd pakweg vijftigduizend waren, het blijken er maximaal tienduizend, eerder ongeveer zevenduizend geweest te zijn.
Honger en ziekte is niet de hoofdoorzaak van het uitsterven, meent de prehistorisch archeoloog van het Bonner Landesmuseum Ralf Schmitz, co-auteur van het artikel in Science. Ook heeft komst van de Homo sapiens ongeveer dertigduizend jaar geleden de Neanderthalers niet verdrongen.
Het mitrochondriale dna-onderzoek heeft uigewezen dat de Neanderthaler en de moderne Europese mens geen familiale banden hebben. Het is dus echt een doodlopende tak geweest.
De onderzoekers van het Leipziegr Max-Planck Instituut voor evolutionaire antropologie hebben in het totaal zes skeletten uit Spanje, Kroatie, Kaukasus en Neanderthal zelf onderzocht. Het onderzoek spitste zich toe op het via de moeder geerfde mitochondrische DNA, dat inmiddels geheel verklaard kan worden. Tot verbazing van de archeologen, bleken twee skeletten 1856 van de 16.500 dna-codes gemeenschappelijk te hebben. Een Rijnlandse en een Kroatische neanderthaler bleken nabije verwanten. Het kan dus neit anders dan dat deze twee een gemeenschappelijke oeroma hadden, die nogal wat van Europa heeft gezien. Je kunt vragen stellen over de Wanderlust van de Neanderthalers. Alle skeletten leken genetisch trouwens erg op elkaar. Dat klinkt naar een vorm van inteelt aan het eind van de overlevingsperiode.

Regen

De tuin haalt opgelucht adem. Eindelijk weer eens een gezellige plensbui. De bladeren en bloemen van de hortensia's ontkreukelen zich, de snijbiet staat fier rechtop, de bijna uitgebloeide roos op het schuurdak krijgt weer kleur en de Duitse pijp - hier op de foto - houdt de druppels zo lang mogelijk vast.
Alleen Bismarck vindt het maar matig. Bij de hoek van de straat beslist hij al snel: het korte rondje, dat is wel genoeg met al die nattigheid. Zonnehond houdt niet van regen en wind.

Broodrooster - vervolg

Hij is ingewijd, de Tomado-toaster. Eerst op een hoge vlam even stof enzo eraf gefikt, daarna een heerlijk broodje geroosterd. Wat een prachtig ding, helemaal af, uitontwikkeld product. Praktisch, handig, lekker knutselgevoel als je aan het roosteren bent. En het broodje smaakte heerlijk. Beetje kaas erop om te laten smelten, of voor de liefhebbers een beetje zoute roomboter. Volop genieten.
De toaster met het snoertje wordt naar de kelder verbannen.

Tomado staat voor Van der Togt Massa Artikelen Dordrecht. Het bedrijf werd in 1923 opgericht door de gebroeders Van der Togt. Aanvankelijk maakten ze simpele behangeselhaakjes uit koperdraad, waarmee je fotos aan de muur kon ophangen. Een zolderkameracitiveit. De Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen verzocht hen een metalen afdruiprekje te ontwikkelen.
De wederopbouw na WO II bracht een grote bloei mee voor Tomado. De producten stonden symbool voor het moderne huishouden. Toen in de jaren vijftig het gebruik van metaal voor huishoudelijke doeleinden weer was vrijgegeven, raakten de Tomado-spulletjes populair. Zeepkloppers, fritessnijders, pan-aanvatters, flessenuitlekkers, flessenlikkers in zachte kleurtjes. Bovenal was het Tomado-rekje van ijzerdraad dat in moderne kleuren rood, zwart, geel en blauw gewild. En dus die toaster. Wie zou hem bedacht hebben? Wie waren de productontwikkelaars van Tomado? Wie weet dat?
Sinds 1986 maakt Tomado deel uit van de internationale Metaltex groep in Oosterhout.

Bramen uit Brabant

Gisteren reed ik door het Brabantse land terug naar huis. Overal wat kopen bij de winkels aan de boerderijen. Aardbeien natuurlijk, bij Jan Robben in Oirschot, maar hij had ook heerlijke bramen. De bramen in de tuin zijn zo ver nog niet, dus de verleiding was niet te weerstaan. Vanmorgen heerlijke fruitsalade van abrikoos, banaan en braam als ontbijt. Geen tijd om daar een foto van te maken.
Zijn bramen gezond? Zeker wel. Per honderd gram zitten ze zo in elkaar:
60 Kcal, 11 gram suiker, 1 gram proteine, een half gram vetten. Voor 85 procent bestaan ze uit water en de rest van de vaste stoffen bevatten 4,5 gram vezels. 30 mg calcium, 1,5 gram ijzer, 25 mg magnesium, 250 mg kalium, 20 mg vitamine C en wat betacaroteen.
Volgens het boekje zijn ze ook nog eens dorstlessend, vochtafdrijvend, ontslakkend, remineraliserend, goed tegen vermoeidheid en aansterkend.
En ze zijn natuurlijk gewoon heel erg lekker.

Konijnenkers

Op dit moment eten we de kers met de fraaie naam Lapins. Op mijn vraag aan de teler of ze zich ook als de konijnen voortplanten, kreeg ik een verrassend antwoord. In zekere zin wel. Het zijn zelfbestuivers, dus ieder bloesempje wordt als alles goed gaat een kers. De opbrengst is navenant hoog. De boom is daardoor heel geschikt voor de particulier die een kersenboompje in de tuin wil.
Issie lekker? Nou, ik vind hem niet zo lekker zoet en knapperig als de Kordia. Eetbaar is hij zeker, smakelijk ook, maar het kersenkonijn komt waarschijnlijk het best tot zijn recht in combinatie met iets zoetigs. Zoals een vlaai of compote, of een rode vruchtensaus, of sorbet. In ieder geval iets waar toch al suiker bij moet. Jam dus. Wij zijn niet van die jam eters, wij eten ze toch maar gewoon zo op. En dat bevalt eigenlijk ook prima.

Broodrooster

In pre-elektrische tijden, hoe roosterde men toen het brood? Ik heb jeugdherinneringen aan een even eenvoudige als doeltreffende broodrooster, die mijn grootmoeder in De Bilt gebruikte. Een ding dat je op het gasfornuis zette. Met een rooster als vlammenspreider, en een grover rooster om het brood op te leggen. Dat je met een vork keerde. Het rook heerlijk, het was spannend, je moest er wel bij blijven, want soms ging het snel. Alle soorten brood pasten er op, want het was een grote ronde trommel. Broodroosterspecialist Flip wist wat het was. Een Tomado. En hij had er nog een. O, nostalgie, wat prachtig, en wat een mooie uitvinding. Sinds dit weekend mag ik hem de mijne noemen. Deze prachtige Tomado-broodrooster.
Nimmer gebruikt, maar dat is snel voorbij. Van de plechtige inwijding doe ik verslag.

De groenten van HAK

Vandaag was ik eerst naar Biddinghuizen, waar we de erwtenoogst - in dit geval veldertjes - meemaakten. Vervolgens naar Giessen, waar ze in de pot gingen. Net met nog een warme pot veldertjes thuis gekomen. Mooi, ik weet wat er vanavond op tafel komt. Scharrelspekjes hebben we ook nog. Eenvoudig doch voedzaam, na een lange dag op het land en in de fabriek. Wat wil een mens nog meer....
Een uitgebreid verhaal volgt op foodlog.nl

Makreel met kruisbessen

Het is al weer 8 juli, en van de Almanach des Gourmands uit 1932 moten we vanavond kaassoep eten, makreel met kruisbessen, aardappeltjes met peterselie en een omelet met jam toe. Beetje veel van het goede, de makreel met kruisbessen en piepertjes lijkt me genoeg. Het is een typisch Normandisch of zelfs Engels recept. Kruisbessen heten in Frankrijk niet voor niets Groseilles a Maquereau

Maquereaux aux groseilles

Neem een bakje groene kruisbessen en top and tail ze. Kook ze enige minuten in licht gezouten water. Laat ze uitlekken. Hak de helft fijn met een hardgekookt ei, peterselie, zout, peper en roomboter. Vul er de buik van de makreel mee en maak die dicht met een satehstokje.
Pocheer de makreel in een court-bouillon gaar en leg hem op een treeft om uit te lekken, verwijder de satehprikker. Maak met de rest van de kruisbessen en de bouillon, bloem en boter een roux, die je bindt met creme fraiche. Giet de saus over de vis.
PS: in het geval van kleine makrelen, neem je er natuurlijk twee.

Aardbeien

Het zijn fruitige tijden. Moeiteloos schakelen we van frambozen, bessen en kersen weer over naar aardbeien. Want we zijn bekeerd. Korona was onze favoriet sinds we hier in de Bommelerwaard kwamen wonen. De inmiddels hooggeprezen Lambada vind ik te zoet. Maar tijdens de foodlogproeverij kreeg ik de Honeoye van Jan Robben te proeven. Fris en fruitig en toch heerlijke aardbeiensmaak, met die warme dagen meer dan gewoon verrukkelijk. Mooi donkerrood van kleur ook nog eens. Ze zijn genoemd naar Lake Honeoye even buiten New York in de USA.

Platte perzik of Pentoo

In Frankrijk was ik ze al een paar keer tegengekomen, maar in ons dorp nog niet. Toch heeft de platte of wilde perzik Nederland het laatste jaar geheel veroverd. Van neef A. kreeg ik een zakje. Smullen. Later vond ik ze bij de Turkse groentenboer in Culemborg. Ach, als je voor de kersen over de Lingedijk omrijdt, moet dat voor de platte perzik ook kunnen. Ze zijn heerlijk, sappig maar stevig vlees, zoet en fris tegelijk en ze happen veel gemakkelijker weg dan de ronde.
Deze platte perzik heet dan weliswaar wild, maar is dat al lang niet meer. Import is vooral uit Spanje. Maar ook in Frankrijk zijn ze in grote getalen aangeplant.
Oorspronkelijk komt de Prunus Persica uit China, maar via Perzie kwam hij naar Europa. De perzik ging al in de prehistorie op reis, pakweg 3000 jaar voor onze jaartelling werd hij al gekweekt door Babyloniers en Assyriers. Zo kwam hij bij Grieken en Romeinen terecht die hem de naam Persica gaven, Fruit uit Perzie. Maar over welke perzik we het dan hebben? Plat of rond?

De platte vorm heet in Frankrijk ook wel Platte Perzik uit China, of Pentoo, uit het Chinees Pan Tao gevormd en dat betekent Perzik uit het Paradijs.
Inmiddels zijn er in Frankrijk al verschillende rassen ontwikkeld, zwaar beschermd met octrooien, meestal zijn ze ontwikkeld bij het INRA. De verschillende rassen zorgen ervoor dat je het hele seizoen door Pentoo perziken kuknt krijgen.
Ze heten Jalousia, of Mesembrine, of Ornella. Oriane, Ordigan, of Oriola. Saturne (eigenlijk een Amerikaan van huis uit), of Sweet Cap, wat ook al niet zo Frans klinkt.

Ananas - de restjes

Er kwamen wat vragen binnen over de kaskweek van de ananas, en over dat Ananas voor Afschaffers. Dat laatste is simpel: het is het enige echt alcoholvrije grotemensendrankje in dit kookboek. Voor geheelonthouders dus. Een blauweknoopbowl.
En dan nu de kas-ananas.
In Europa waren er vanwege het klimaat kassen nodig om de ananas te laten gedijen. In ons land waren in 1680 al kassen met verwarmde bedden. De eerste ananas die van een stekje werd grootgebracht in Engeland deed dat onder deskundige leiding van de Nederlandse tuinman Henry Telende, voor zijn baas sir Matthew Decker in Richmond in Surrey, rond 1714.
De kweek van kas-ananassen nam vooral in de Victoriaanse tijd een enorme vlucht. Het was en bleef dus een elitevrucht. Maar toen er rassen waren ontwikkeld die het klimaat van de Azoren verdroegen, bleek transport naar Europa relatief snel mogelijk. De dure en elitaire kassenkweek raakte achterhaald. Ananas voor de massa.

Ook ananassen heb je in soorten en maten. Hier de bekendste: de Cayenne, vrij groot van omvang, geel vruchtvlees en zowel veel zuurtjes als suikers; de Queen, een oud ras, kleiner met minder zuur, milder en rijk geel vlees. Dan heb je de Rode Spaanse, meestal voor de verse consumptie, van de Cariben en Florida, met een kruidige, zurige snaak. En er is het Suikerbrood, de Sugarloaf, zoet, mild en met geelwit vlees; en tenslotte Variegated, met wit vruchtvlees en honingzoet. De Rode Spaanse gaan meestal in blik.

Ananas - 3

Het inblikken van ananas begon in Hawaii en Maleisie vrijwel tegelijkertijd in 1892. Als snel zie je blikananas in kookboeken opduiken.

Ananasbowl voor Afschaffers
een halve bus ananas f. 0,50
6 citroenen f. 0,18
2 syphons spuitwater f. 0,20
kwart liter water f. 0,12 (en een halve cent)
totaal f. 1,00 (en een halve cent)

De ananas wordt uit de bus genomen en in nette stukjes geszneden. De suiker wordt in het water opgelost en met het citroensap bij de ananas gevoegd. Even voor dat de bowl gebruikt wordt, wordt het spuitwater er bij gedaan. De bowl moet goed gedkt blijven.

Uit: A. Simonse Geillustreerd kookboek, 1903.

Ananas - 2

De oorsprong van de wilde ananas moet in de laaglanden van Brazilie gezocht worden. Vermoedelijk werd de plant al gebruikt en gekweekt in Peru voor het jaar 1000.
De ananas groeit op een kort steeltje op een lage plant. In 1493 ontdekte de leden van de expeditie van Columbus de ananas in Guadeloupe, tot hun verbazing en verrukking. Na maanden op zee bleek dit een welkom hapje. Latere ontdekkers, zoals sir Walter Ralegh, deelden het enthousiasme voor wat hij noemde: de prinses onder het fruit.
Bij zijn terugkeer naar Spanje nam Columbus een lading ananassen mee, die weggerotten voor hij weer vaste voet aan wal zette. Op 1 na, die aan koning Ferdinand werd aangeboden. Ferdinand vond het een aangename verrassing, maar zijn opvolger Karel V was meer van wat de boer niet kent dat eet hij niet. Daarin stond hij praktisch alleen. Al snel werden in alle warme gebieden ananassen verbouwd, ze zijn eenvoudig te stekken.

Wij gebruiken de Braziliaanse naam, dankzij de Portugese zeelieden, want de Tupi indianen noemen deze vrucht nana of anana hetgeen zoveel wel zeggen als uitstekend fruit. De Spanjaarden noemden hem pina, vanwege de gelijkenis met de pijnappel. Halverwege de 16e eeuw groeide de ananas al in India, en snel daarna in Java en China, maar pas in 1777 werd het fruit door Captain Cook naar Hawaii gebracht.
In Europa waren er vanwege het klimaat kassen nodig om de ananas te laten gedijen. Ons land kende al in 1680 kassen met verwarmde bedden. De eerste ananas die van een stekje werd grootgebracht in Engeland deed dat onder deskundige leiding van de Nederlandse tuinman Henry Telende, voor sir Metthew Decker in Richmond in Surrey, rond 1714.

De ananas die John Rose aan Karel II aanbood in 1661, hier op het schilderij afgebeeld, is een complete plant die vanuit de Carriben naar Engeland gebracht was. En geen kasplantje.

Ananas

Wij mogen bij wijze van ontbijt met dit warme weer graag een ananas slopen. Ter afwisseling van het seizoensfruit uit de eigen regio of tuin. Fris en gezond. De kwaliteit van de verse ananassen op de Nederlandse markt is de laatste jaren met sprongen vooruit gegaan. Even het lijstje:
per 100 gram slechts 60Kcal, 15 gram suiker, 100 mg kalium, 20 mg calcium, 0,5 gram ijzer, 10 mg magnesium, 30 mcg betacaroteen, 25 mg vitamine C, pietsie vitamine E en wat B. Zijn enzymen (bromeline) bevorderen de spijsvertering, het fruit is licht laxerend, verfrisend, ontgiftend en ook nog vochtafdrijvend.
Na een uitgebreid meergangendiner gisteren dus een prima keus.

Merovingisch zwijn

Aan de rand van Leiden, vlak bij Corpus, graven archeologen van de universiteit een Merovingische haven op. Die ligt aan een oude loop van de Rijn met een eikenhouten kadebeschoeiing van ruim honderd meter. Er hebben huizen gestaan, resten van waterputten, aardewerk en botten komen aan het licht.
Opgravingsleider Jasper de Bruin vertelt dat de beschoeiing van de kade van dikke eiken palen en planken is, of van vlechtwerk. Verder is er een uitgeholde boomstam gevonden, die als waterput diende. Op dit moment gaan de ondezoekers er van uit dat het eikenhout uit de buurt kwam, dus dat de omgeving van Leiden met stevige eikenbossen begroeid was.

Het botmateriaal bevat veel varkensresten. Dat vindt De Bruin bijzonder, want het varken was een luxe dier. Het levert alleen vlees en niet zoals runderen, schapen en paarden ook andere producten of werkracht.
Daar ben ik het niet mee eens. Varkens zijn de vuilnisvaten van de samenleving. Van varkenshuid kun je leer maken en van de haren borstels. Kortom: ze hebben wel degelijk een dubbeldoel, ook al kun je ze niet melken, of voor de kar spannen. Eigenlijk weet ik niet veel van het varken in de 6e en 7e eeuw. Ik heb ergens wel vroege plaatjes, maar die heb ik nog niet opgeduikeld. Die volgen.