Koek en Zopie

Voor wie geen genoeg van ijspret kan krijgen is er in het Rijksmuseum tot 15 februari een tentoonstelling te zien met de winterlandschappen van Hendrick Avercamp. In de 17e eeuw specialiseerde hij zich in het schilderen van ijspret, waarmee hij voorgoed een stempel drukte op ons beeld van de kleine ijstijd met de strenge winters in de Gouden Eeuw.
Hij brengt de kou dicht bij, met bevrorern rivieren met hier en daar een wak, ingesloten boten, schaatsers, en ook een koek en zopie tent.
Wat was koek en zopie toen? Niet - zoals een Amerikaanse museumsite vermeldt - warme chocolademelk. Eerder warm bier met boter, of warme wijn met specerijen en kruiden, of warme (anijs)melk, of brandewyn en de eerste korenbrandewyn, de voorloper van jenever. En dan punch, dat op de Christkindlmarkten in Wenen nog steeds gretig aftrek vindt.

De koeken zijn misschien wel Olie-koecken geweest, of Oblien in het ijser gebacken, of Pannekoecken, of Wafelen. Koek op basis van tarwemeel, melk, gesmolten boter, eieren, suiker en gist. In de Oblien gaar ook nog rijnwijn en gember en rozenwater.
Nu krijg je vooral erwtensoep, of opgewarmde chocomel, en allerlei voorverpakte zoetigheden. Soms staat er een Oud-Hollandsche kraam met bakwerk als oliebol en appelflap. De zopie, het zoopje, het slokje sterke drank is naar de achtergrond verdwenen.