Vader en Zoon Israels in Den Haag

De prachtige tentoonstelling Jozef en Isaac Israels, Vader en Zoon is nog tot 8 februari te zien in het Haagse Gemeentemuseum. Ga er gauw nog even heen.
Jozef Israels is al een gevierd en populair schilder wanneer zijn zoon Isaac wordt geboren. Ook junior beschikt over groot tekentalent en dus treedt hij in de voetsporen van vader. Maar het traditionele schildersmilieu is hem te benauwend. Isaac ruilt Den Haag in voor Amsterdam, waar hij in zijn schilderijen een compleet andere weg inslaat dan zijn vader – niet voor niets wordt Isaac de Hollandse impressionist genoemd.

Oorspronkelijk stamt de familie Israels uit Groningen. Jozef wordt daar in 1824 geboren in een gezin met veel belangstelling voor religieuze en kunstzinnige zaken, waar zijn uitzonderlijke tekentalent al snel opvalt. Hoewel hij aanvankelijk successen boekt met historiestukken, specialiseert hij zich in de loop der tijd in het vissersgenre, dat hem wereldberoemd zou maken. Jozef viert triomfen op de salons van Brussel en Parijs en financieel vergaat het hem uitstekend – mede dankzij de zakelijke neus van zijn echtgenote Aleida.
In 1865 wordt zijn zoon Isaac geboren en korte tijd later vestigt het gezin zich in Den Haag. Jozef laat zijn getalenteerde zoon naar de Tekenacademie gaan, maar deze blijkt geen trouwe leerling; hij volgt liever zijn eigen weg. Vanaf zijn prille jaren wil Isaac zich onderscheiden van zijn vader en het in die tijd in de smaak vallende sentiment dat diens werk zo kenmerkt. Isaac verhuist naar Amsterdam, waar hij zich ontwikkelt tot een kunstenaar van het moderne leven, met een losse toets die hem de bijnaam de Hollandse Impressionist oplevert.
Het verschil met zijn vader blijkt niet alleen uit de schilderstijl maar ook uit de onderwerpskeuze; geen sentimentele verbeeldingen van zware emoties, maar een realistische weergave, snel geschilderd. Misschien verwoordt vader Jozef het verschil zelf nog het beste, wanneer hij schrijfg dat zijn zoon de militairen schildert die naar het slagveld gaan, terwijl hijzelf de wenende weduwen verbeeldt. Ook in minder zware onderwerpen zijn vader en zoon nauwelijks met elkaar te verwarren. Voor Jozef Israëls zijn het strand en de duinen het decor voor Scheveningse vissersvrouwen en hun kinderen, voor Isaac zijn het elegant geklede dames in zomerse toiletten in de stad en later badgasten aan het Lido van Venetie of op het mondaine strand van Viareggio.

Kortom: een tentoonstelling om je hart aan op te halen en even de 19e eeuw in te duiken.