Kookboek van het Jaar

Gisteren in The Kitchen in de Bijenkorf in Amsterdam. Veel culinair Nederland: boekschrijvers, uitgevers, winkeliers, chefs, journalisten en meer. Fusina Verloop organiseerde deze kookboek van het jaar-verkiezing voor de vierde keer en het was een geweldig feest. Ze doet dat fantastisch. Mooi moment ook om bij te praten over kookboekenland met de man die absoluut de winnaar van 'best geklede man' moet worden Ronald Nijs, foodtrendwatcher Marjan Ippel, tokowijzer Alice, volkskeukenschrijvers Loethe Olthuys en Onno Kleyn, winnares van dit jaar Yvette van Boven, en van vorig jaar Anneke Ammerlaan, Luc Warmerdam van het Nieuwe Aaltje, Jonah Freud van de Kookboekwinkel, twitteraars als Eediete en nog veel meer.

Wat neem je waar in kookboekenland? Vooral een hausse. Een complete democratisering van de kookboekenwereld. Iedereen kan koken. Iedereen schrijft daarover een eigen kookboek. Iedereen met een moestuintje schrijft over groente en seizoenen. Daarnaast schrijven chefs koffietafelboeken, zijn er goede-doelenboeken. Maar de grote trend is - houdt What (not) to eat 2011 van Marjan Ippel in de gaten half november verkrijgbaar - homemade, zelf maken, zelf grip krijgen op je voedsel, weten wat het is, waar het vandaan komt, wat je er mee kunt maken. Punk noemt Marjan dat. We zoeken het zelf wel uit, we vinden het zelf wel uit, wegens gebrek aan vertrouwen in de industrie. "Punk vanwege de anarchistische undergroundhouding. Van stropen, dat een nationale hobby onder chefs en foodies aan het worden is, tot Direct Trade – het rechtstreeks inkopen door onafhankelijke branders van bonen bij de koffieboer – geldt het punkadagium ‘Do It Yourself, make your own rules!’ Foodrules, in dit geval. Om met Amerika's eetgeweten Michael Pollan te spreken."

Is dit helemaal nieuw? Ik vind dat onze huidige tijd parallellen heeft met de 18e eeuw. Enerzijds de aan decadentie grenzende hang naar exquise hapjes en ingrediënten, anderzijds de zoektocht naar nieuwe bereidingswijzen en voedsel, het doorgronden van voedsel en die democratisering van het 'goede' koken, het zelf maken, de afkeer van te veel geprocessed voedsel. Voltaire had een grondige afkeer van eten dat niet leek op wat het was, zoals vis gefabriekt van groente, vis was vis, en groente groente en dat wilde je op je bord zien. Rousseau pleitte voor rauwkost als kindervoedsel, puur en onbereid eten, dat was pas gezond, terug naar de basics, naar de natuur. Klinkt allemaal heel bekend in de oren toch?

In de 18e eeuw democratiseerde het eten, koken ging mevrouw de burgeres doen (met haar meid) en ze schreef haar recepten op in een schriftje. Soms haalden die schriftjes een drukgang, maar in de archieven in ons land miechelt het van de kookschriftjes van deze mevrouwen. Ze ontdekten eigen manieren om vruchten in te maken, groenten te bereiden, ze schreven over, leenden, en leerden. Lijkt wel wat op al die kookschriften van nu.

De 18e eeuw kenmerkt zich ook door het falen van de regimes, het te kort aan voedsel om de massa's te voeden, de fanatieke speurtocht naar nieuw volksvoedsel, veel meer dan de aardappel en de sago. Net zoals we nu op zoek gaan naar nieuwe eiwitbronnen, vleesvervangers, insecten enzo. De wetenschap ging zich ermee bemoeien.

Maar in de huizen en in de keukens waren het toch vooral de huisvrouwen en hun keukenmeiden die de handen uit de mouwen staken om te zorgen voor eten op tafel in zomer en winter. Basic eten, met af en toe liflafjes voor de feestdagen. Zelf alles maken en in maken, met de spullen van het seizoen.

We wisten het al en deden het al, dik tweehonderd jaar geleden, maar we zijn het vergeten en herontdekken het nu. Back to basics, zelf doen, zelf ontdekken, zelf maken. Het boek van multitalent Yvette van Boven - Homemade - past helemaal in die trend, is er de exponent van. Houd haar in de gaten!